Özgür Basın’a rengini veren kadın: Gurbetelli

Hüseyin AYKOL

Gurbetelli Ersöz... Kadınların Özgür Basın geleneğine kendi renklerini katması onunla başladı. Aslında günlük bir gazetede, hem de devletin onca saldırısına rağmen çıkarılması çok zor bir gazetede tarih yazdığının pek farkında değildi. Oysa Türkiye’nin ilk kadın genel yayın yönetmeniydi O.

Özgür basına rengini veren kadın

Gurbetelli Ersöz, 1965 yılında Elazığ’ın Palu ilçesinde doğdu. Çukurova Üniversitesi Kimya Fakültesi’nde araştırma görevlisi olarak çalıştı. Adana’da siyasetle, devrimcilikle tanışması Hedef dergisi çevresinin etkisiyle oldu. 1989 yılında tutuklanıp cezaevine düştüğünde, Hedef dergisini düzenli olarak gönderdiğimiz isimlerden biriydi. Ancak biz İstanbul’dakiler Çukurova’daki çalışmaları pek bilmediğimiz için Gurbetelli’nin neden tutuklandığını bilmiyorum. Ancak bize ismi bildirilmiş olmalı ki, 1993 yılında cezaevinden çıkana kadar Gurbetelli Ersöz’e dergi gönderdik. Dahası bu dört yıl boyunca, iki ya da üç ayrı cezaevinde kaldı ve adresi değiştiğinde hep haberimiz oldu.

Ancak kendisine dergi göndermekle birlikte mektuplaşıyor olmadığımız için olsa gerek, Özgür Gündem’e geldiğinde, “Aaa, bu bizim Gurbetelli” gibisinden bir durum yaşamadım. İlk Özgür Gündem gazetesini birtakım idari ve siyasi sıkıntılarımız olduğu için kendimiz kapatmıştık. Özgür Gündem, 26 Nisan 1993 günü yeniden yayına başladığında gazetenin Genel Yayın Yönetmeni Gurbetelli Ersöz ve yardımcısı ise Ferda Çetin’di. Demek, bizim Hedef ‘okuru’ meğerse kendi doğal siyasi mecrasını cezaevinde bulmuştu. Yeni Ülke gazetesinden beri, gazete yönetimine alışkın Ferda Çetin’in ve yazıişlerindeki daha deneyimli bizlerin yardımıyla, Gurbetelli, gazetenin yönetimine çok çabuk ısındı.

İnsan ilişkilerinde samimiydi

Gurbetelli Ersöz... Kadınların özgür basın geleneğine kendi renklerini katması onunla başladı. Aslında günlük bir gazetede, hem de devletin onca saldırısına rağmen çıkarılması çok zor bir gazetede tarih yazdığının pek farkında değildi. Oysa Türkiye’nin ilk kadın genel yayın yönetmeniydi

Aslında günlük bir gazetede, hem de devletin onca saldırısına rağmen çıkarılması çok zor bir gazetede tarih yazdığının pek farkında değildi. Oysa Türkiye’nin ilk kadın genel yayın yönetmeniydi. Yayınla ya da gazetenin yönetimiyle ilgili toplantılarımızda, sorunları çok iyi dinlediğini ve mutlaka not aldığını hatırlıyorum. Aldığı notların da peşini bırakmazdı. Çok düzenli bir çalışma sistemi vardı. İnsan ilişkilerinde ise son derece samimi ve sıcaktı. Yüzü genelde güleçti. Kolay kolay kızamayacağınız bir mizacı vardı. Özgür Gündem gazetesi, Dünya İnsan Hakları Günü’nde (10 Aralık 1993) yüzlerce polis tarafından basılarak çalışanları gözaltına alındı. Gazete çalışanlarının bir bölümü hemen serbest bırakılırken, Gurbetelli Ersöz ve 17 gazete çalışanı 13 gün boyunca gözaltında tutulduktan sonra, İstanbul 5 No’lu Devlet Güvenlik Mahkemesi’ne 23 Aralık 1993 günü çıkarıldılar.

Diğer arkadaşlarımız serbest bırakılırken, Genel Yayın Yönetmenimiz Gurbetelli Ersöz ve İdari Müdürümüz Ali Rıza Halis, “örgüt üyeliği” suçlamasıyla tutuklanarak Bayrampaşa Cezaevi’ne konuldular. Yaklaşık 6 ay Bayrampaşa Cezaevi’nde kalan Gurbetelli Ersöz, 16 Haziran 1994 günü tahliye oldu. Ancak dava sonuçlandığında kendisine 3 yıl 9 ay hapis cezası verildi. 1994 yılında cezaevinden çıktıktan sonra, bir süre daha gazetecilik çalışmalarını yürüten Ersöz, artan baskılar üzerine mücadelesini dağlarda sürdürme kararı alarak, 1995 yılında PKK’ye katıldı. 8 Ekim 1997 günü Gare Dağı’nda orduyla KDP peşmergelerinin ortak düzenlediği bir operasyonda bir grup arkadaşıyla birlikte yaşımını yitirdi. Dağlarda bulunduğu 1995-97 yılları arasında tuttuğu günlük “Gurbet’in Güncesi” olarak yayınlandı. Adına her yıl kadın gazetecilik ödülü verilen Gurbetelli Ersöz’ü saygıyla anıyoruz.

Türkiye’nin ilk kadın Genel Yayın Yönetmeni

Hüseyin Aykol son çıkardığı kitabında Türkiye’nin “Aykırı Kadınları”nı anlatırken “Türkiye’nin İlk Kadın Yayın Yönetmeni” başlığı ile Gurbetelli Ersöz, karşımıza çıkıyor. Aykol, Ersöz’ü şu cümlelerle okuyucularıyla buluşturuyor: “Kadınların özgür basın geleneğine kendi renklerine katması onunla başladı. Yeni Ülke ve Özgür Gündem ile başlayan gazetelerde yöneticilik yapan kadınların arasından daha sonraki yıllarda milletvekili, belediye başkanı ve parti eş başkanı olanlar çıktı. Türkiye’de legal siyasi alanda kalamayıp kırsala gitmek zorunda kalması, acı bir durumdu ama Kürtler arasındaki kardeş kavgasında yaşamını yitirmesi bu acıyı ikiye katlayan bir olay olacaktı.”